SOS Médias Burundi

Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, katika eneo la Uvira, wanawake wengi wanapigana peke yao ili kuhakikisha maisha ya kaya zao, zilizoachwa na waume zao au kupuuzwa na wapenzi wasiofanya kazi. Jambo la kutia wasiwasi ambalo linaangazia hali ya hatari inayoongezeka ya familia nyingi.

Uvira, Aprili 11, 2025 – Kuvuka vikundi vya eneo la Uvira, kwenye mpaka na Burundi, ni kugundua ukweli wa kushangaza: wanawake ndio kiini cha uchumi usio rasmi. Wengine wanafanya biashara ya kuvuka mpaka, wengine wanalima mashamba, na wengi huchota mchanga kwenye mito ili kuuza. Lengo lao: kulisha watoto wao, mara nyingi bila msaada wa kiume.

Mama wasio na waume katika maisha ya kila siku

Jeanne Niyonkuru, mkimbizi wa Burundi mwenye umri wa miaka thelathini na kitu nchini DRC, analea watoto wake saba peke yake baada ya kutelekezwa na mumewe. Kila siku, yeye huchota mchanga kutoka Mto Kavimvira ili kuuuza.

« Ninaweza kwenda siku nzima bila kula ili watoto wangu wapate kitu, » anaeleza. « Wakati mwingine mwanangu huenda kuomba unga. Mtu akimpa kitu, ndivyo tunakula kwenye kambi ya Kavimvira. »

Toyi Hawa, pia mkimbizi wa Burundi katika kambi ya Lusenda, anakabiliwa na hali kama hiyo akiwa na watoto wake watano. Akiwa ameachwa pia, anapigana kila siku:

« Tunafanya kazi na watoto kupata pesa kidogo na kununua unga au mchele. Kuna nyakati za usiku tunalala tumbo tupu, hata sabuni wakati mwingine hukosa nguo zetu. »

Ipo lakini haipo

Baadhi ya wanawake wanaeleza kuwa mume wao daima yupo kimwili … lakini hayupo katika mazoezi. Hii ndio kesi ya mwanamke ambaye mume wake wa kijeshi anapendelea kutumia mshahara wake kwa pombe na kwa wanawake wengine.

« Ili kulisha watoto wangu, mimi hufua nguo za majirani zangu katika Mto Kalimabenge. Mume wangu hatupi chochote. Ni lazima kuomba au kufanya kazi zisizo za kawaida ili kuishi. »

Biashara ya mpakani: njia ya kujipatia riziki

Katika kituo cha mpakani cha Kavimvira, wanawake kadhaa waliokutana na SOS Médias Burundi wanajihusisha na biashara ya kuvuka mpaka, njia pekee ya wao kusaidia familia zao.

Nahimana Chantal, mama wa watoto watano wanaoishi na ulemavu, husafirisha bidhaa kutoka Burundi hadi DRC kila siku.

« Ninawapa faranga 10,000 za Kongo kila siku kununua unga na samaki. »

Bahati Noëlla, mjane na mama wa watoto kumi na wawili, akipakua makopo ya mafuta yaliyokusudiwa kwa ajili ya madereva wa Burundi.

« Ninauza petroli hii na ninaweza kupata kati ya 10,000 na 15,000 FC kwa siku. Kwa pesa hizi ninalisha watoto wangu na kuwalipia ada ya shule. »

Wanaume wasiokuwepo, taasisi za kimya

Baadhi ya wanaume waliohojiwa walisema waliondoka nyumbani kutafuta maisha bora, lakini wengi wanajenga upya maisha yao mahali pengine. Wengine wanataja kutoelewana kwa ndoa kuwa sababu ya kuondoka.

Kwa nadharia, sheria ya Kongo inatoa vikwazo dhidi ya wanaume wanaotelekeza familia zao. Kiutendaji, hatua hizi hubakia bila kutekelezwa, na kuwaacha wanawake kujisimamia wenyewe.

Katika Uvira, uso wa ujasiri ni wa kike. Wanawake hawa, mara nyingi peke yao, wamekuwa nguzo za nyumba zao katika mazingira ya hatari kubwa. Maisha yao ya kila siku, kati ya kuishi na kutumia rasilimali, yanaonyesha kutoshirikishwa kwa wanaume na ukosefu wa msaada wa kitaasisi.

——

Wachuuzi wa mitaani huko Uvira, mashariki mwa Kongo, Aprili 2025 (SOS Médias Burundi)